Người K’Ho là một trong những dân tộc bản địa lâu đời nhất ở Lâm Đồng, sinh sống chủ yếu tại vùng cao nguyên Di Linh, Đức Trọng, Lạc Dương và đặc biệt gắn bó mật thiết với vùng đất Bảo Lộc – nơi được coi là cái nôi văn hóa của họ. Trải qua hàng trăm năm lịch sử, đồng bào K’Ho vẫn gìn giữ được bản sắc độc đáo qua ngôn ngữ, phong tục, tín ngưỡng và những lễ hội truyền thống, tạo nên bức tranh văn hóa phong phú của Tây Nguyên.
1. Người K’Ho – cư dân bản địa của cao nguyên Lâm Đồng
Theo các tài liệu dân tộc học, người K’Ho thuộc nhóm ngôn ngữ Môn-Khmer, cư trú tại Lâm Đồng từ rất sớm, trước khi người Việt và các dân tộc khác di cư lên vùng cao nguyên. Truyền thuyết dân gian kể rằng, người K’Ho coi núi Langbiang (huyện Lạc Dương) là “ngọn núi tổ”, gắn liền với câu chuyện tình nổi tiếng K’Lang – H’Biang, biểu tượng cho tình yêu thủy chung và sức mạnh đoàn kết.
Ngày nay, cộng đồng người K’Ho vẫn sinh sống tập trung ở các buôn làng, gắn bó với rừng núi, với lối sống hòa hợp thiên nhiên, thể hiện qua cách canh tác nương rẫy, trồng trọt và chăn nuôi truyền thống.
2. Phong tục và đời sống văn hóa đặc sắc
Người K’Ho vẫn lưu giữ nhiều phong tục phản ánh nếp sống cộng đồng:
-
Nhà dài truyền thống: là biểu tượng của sự gắn kết gia đình nhiều thế hệ, với kiến trúc gỗ, mái tranh đơn sơ nhưng bền chắc.
-
Hôn nhân mẫu hệ: xã hội K’Ho chịu ảnh hưởng chế độ mẫu hệ, trong đó người phụ nữ giữ vai trò quan trọng, con cái thường mang họ mẹ, và cưới hỏi diễn ra theo nghi thức riêng, thể hiện sự tôn trọng đối với gia đình nhà gái.
-
Tín ngưỡng đa thần: người K’Ho tin vào thần linh của núi, suối, lúa, rừng… Họ luôn gắn bó với tự nhiên và có những nghi lễ tạ ơn mùa màng, cầu mưa thuận gió hòa.
Điểm độc đáo trong văn hóa K’Ho còn thể hiện qua âm nhạc cồng chiêng – loại nhạc cụ gắn với đời sống tinh thần và được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
3. Lễ hội truyền thống của người K’Ho
Các lễ hội của người K’Ho phản ánh niềm tin và ước vọng sống no đủ, hạnh phúc:
-
Lễ hội mừng lúa mới: diễn ra sau vụ thu hoạch, là dịp người dân tạ ơn thần linh và chia sẻ niềm vui mùa màng bội thu.
-
Lễ cúng Giàng (thần trời): cầu mong bình an, mùa màng tốt tươi.
-
Lễ hội bỏ mả: một trong những nghi thức quan trọng, tiễn biệt người đã khuất và thể hiện quan niệm về sự sống – cái chết, vòng luân hồi tự nhiên.
Trong lễ hội, cồng chiêng và điệu múa xoang là phần không thể thiếu, vừa là hình thức nghệ thuật, vừa là sợi dây gắn kết cộng đồng.
4. Giá trị bảo tồn và trải nghiệm du lịch
Ngày nay, bên cạnh việc duy trì nét đẹp văn hóa, nhiều buôn làng K’Ho còn mở cửa đón du khách đến tìm hiểu và trải nghiệm: tham gia lễ hội cồng chiêng, thưởng thức rượu cần, khám phá ẩm thực truyền thống và hòa mình vào đời sống cộng đồng.
Đây không chỉ là hoạt động du lịch mà còn góp phần bảo tồn di sản văn hóa độc đáo của người K’Ho, giúp các thế hệ trẻ hiểu rõ cội nguồn và trân trọng những giá trị truyền thống.
Người K’Ho ở Lâm Đồng nói chung và tại Bảo Lộc nói riêng là minh chứng sống động cho sự phong phú của văn hóa Tây Nguyên. Khám phá phong tục, tín ngưỡng và lễ hội đặc sắc của họ không chỉ giúp ta hiểu hơn về một cộng đồng cư dân bản địa, mà còn góp phần làm giàu thêm bản sắc văn hóa Việt Nam.
Nếu bạn có dịp đến Bảo Lộc, hãy thử một lần ghé thăm buôn làng K’Ho để cảm nhận được vẻ đẹp chân thực, giản dị nhưng vô cùng sâu sắc của nền văn hóa nơi đây.